Çincede 'paradoks' sözcüğü, 'mızrak' sözcüğünü simgeleyen 'pin' karakteriyle ,'kalkan' sözcüğünü simgeleyen 'yin' karakterlerinin yanyana getirilmesiyle yazılır : 'pinyin'.Bunun nedeni,MÖ.3. Yüzyıl felsefe yazıtlarından 'Han Feizi'de anlatılan bir öyküye dayanmakta.Öyküde bir adam,mızrağıyla kalkanını satmaya çalışmaktadır.Etrafında toplanan kalabalıktan birisi öne çıkıp mızrağın ne kadar iyi olduğunu sorar.Adam,mızrağın 'dünyadaki herhangi bir kalkanı delebilecek kadar güçlü' olduğunu söyler.Bir başkası merak edip,''peki ya kalkan nasıl?'' diye sorar.Adam kalkanın da ,''dünyadaki herhangi bir mızrağın darbesine karşı koyabilecek kadar dayanıklı'' olduğunu söyler.Bir üçüncüsü aykırılığı sezinlemiştir:''Peki,birisi o mızrağı alıp kalkanına saldırırsa sonuç ne olur?'' diye sorar ve satıcı bu soruya cevap veremez.Bu durum o günden beridir,''kendi içinde çelişkili'' deyimine yol açmıştır.Bir önceki örnekteki gibi;satıcının iddiaları ayrı ayrı doğru olabilir ,fakat aynı anda ve aynı yerde doğru olamazlar.
Paradoks genelde,her biri ayrı ayrı doğru görünen,fakat görünürde çelişkiyle sonuçlanan bir veya birkaç önermeden oluşur.Bu genel tanım içerisinde farklı biçimleri vardır.Örneğin,önermeler doğru olup,gerçekten de varılan sonucu ima etmekle birlikte;sonuç aslında bir çelişki olmayıp ,önseziyi zorlayan bir durum oluşturmaktadır.Ya da sonuç gerçekten bir çelişki oluşturmakta,fakat doğru olan önermeler aslında bu sonucu ima etmemektedir.Bir üçüncü olasılık,önermelerden bazılarının doğru olmaması veye bir arada olmalarının imkansız olmasıdır.Paradoks sözcüğü bu nedenle,çoğu zaman 'çelişki' sözcüğüyle eşanlamlı olarak kullanılır.Fakat barındırdığı aykırılık,bir çelişkideki kadar açık ve basit değildir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Eleştirilerinizi bu alanda yayınlayabilirsiniz.